روابط ایرانیان با عربها در زمان ساسانیان

روابط و پیوندهای ایرانیان با عرب های بین النهرین و جزیر? العرب در دوره ی ساسانیان مسأله ی اساسی تحقیق می باشد که با رویکردی توصیفی روابط و تحولات مختلف ساسانیان با عرب ها را مورد بررسی قرار می گیرد. این پژوهش در جهت، شناخت موفقیت ها و ناکامیهای روابط سیاسی و اقتصادی ساسانیان در بین النهرین و شبه جزیره عربستان با قبایل و دولت های عرب، دستبردهای کوچندگان عرب گرسنه یا راهزن بر سرزمین های آباد مرزهای ایران و استراتژی دفاعی ساسانیان در برابر غارتگری ها از تشکیل شاهنشاهی ساسانیان تا پیدایش اسلام، مورد کنکاش قرارگرفته است. سیاست خارجی ساسانیان در بین النهرین و شبه جزیره عربستان از ربع نخست سده سوم میلادی تا پایان دهه نخست هفتم میلادی با موفقیت ها و شکست های بسیاری همراه بود و این فراز و نشیب های سیاست خارجی با پیشرفت ها و تلخ کامیهای درونی شاهنشاهی ساسانی و حتی بر اقتصاد جهانی آنها نسبت مستقیم داشت. گسترش روابط و نفوذ ساسانیان از همان ابتدای تأسیس امپراتوری تا سده ششم میلادی بر تمامی نواحی شبه جزیره عربستان کامیابی سیاست خارجی ایرانیان را به اوج رسانید چرا که ایرانیان توانستند شهرهای مهمی همچون حیره، بحرین، عمان، یمن تا حجاز را در دست بگیرند و مردمان آنها را زیر سلطه خود در بیاورند که بعد از این عرب ها متحدان و مرزبانان مورد اعتمادی در غرب و جنوب غرب امپراتوری بحساب می آمدند و در تمام جنگ ها و فتوحات و مسائل اقتصادی همدوش ساسانیان بودند ولی این اتحاد تا پایان دوره ای ساسانیان استمرار نیافت چرا که نعمان سوم، پادشاه حیره (601 -585م) که نقش مهمی در پیشبرد سیاحت خارجی و اهداف بازرگانی ساسانیان در شبه جزیره عربستان و استحکام مرزهای شاهنشاهی در برابر تاخت و تازهای قبایل بیابانگرد عرب داشت، با گرویدن به آئین مسیحیت به فکر قدرت طلبی و تکاپو برای رهایی از قید سیاست های ساسانیان بود که در نتیجه در زمان خسرو دوم به دست ایرانیان کشته شد و همچنین با کشتن قیس بن مسعود از قبیله بنی ربیعه که یکی دیگر از متحدان ساسانی بود روابط ایرانیان با عرب ها تیره تر شد و با وقوع چنین حوادثی قبایل بزرگی همچون آل لخم، قبیله بکر، تغلب، طی و تمیم علیه ایرانیان شوریدند که در نهایت منجر به نبردی بزرگ موسوم به ذوقار شد که در این جنگ ساسانیان شکست خوردند و ابهت و عظمت ارتش ساسانی از آن جنگ به بعد در نزد عرب شکسته شد و با پایان این نبرد شرایط زوال ایرانیان رقم خورد و در کنار بسیاری از علل دیگر ساسانیان را در سراشیبی سقوط انداخت. کلمات کلیدی: روابط سیاسی، روابط اقتصادی، بین النهرین، عربستان، ساسانیان، عرب ها.